منبع انبساط بسته به شکل مخزنی است که در داخل آن بخشی برای یک گاز بی اثر قرار گرفته و در قسمت دیگر بخشی برای ورود آب در حال گردش به سیستم گرمایشی تعبیه شده است. در مخازن انبساط بسته فشار در اثر به وجود آمدن تعادل بین فشار قسمت گازی و آب در حال جریان، تنظیم می شود.

منبع انبساط در پکیج وظیفه دارد تا فشار آب گرم را در داخل منبع و مخزن ها بالانس کرده و ضمن حفظ کردن این فشار آب را در داخل رادیاتور و اب مصرفی با فشار منتقل کند و یا به عبارت دیگر یعنی :

منبع انبساط مخزنی است که فشار اضافی سیالات گرم شده را بالانس کرده و کمبود آب در گردش درون سیستم های حرارت مرکزی را جبران می کند.

در سیستم های گرمایشی مانند موتورخانه و پکیج دمای آب داخل لوله ها در اثر حرارت افزایش می یابد. از طرفی، با این شرایط حجم آب در جریان نیز زیاد می شود. این حجم از آب می تواند به اتصالات موتورخانه و لوله های آن فشار وارد کند و باعث ترکیدگی آن ها شود. در چنین شرایطی مخازن انبساط را روی قسمتی از سیستم لوله کشی موتورخانه یا سیستم گرمایشی شما نصب می شود و کلیه تعییرات ناشی از افزایش فشار را تحت کنترل خود در می آورد. هم چنین منبع انبساط می تواند افت فشار آب ناشی از نشتی را هم جبران کند

انواع منبع انبساط

1. منبع انبساط باز
2. منبع انبساط بسته

منبع انبساط باز

منبع انبساط باز (Tank Expansion Open) در حقیقت یک مخزن باز است، که کارکردش تنظیم فشار آب و جلوگیری از افزایش یا کاهش فشار سیستم است.

منبع انبساط باز می تواند کار تنظیم میزان آب موجود در گردش داخل موتورخانه را هم انجام دهد. در صورتی که در سیستم نشتی وجود داشت، مقدار آب در حال گردش هم کاهش پیدا می کند، به این صورت مخزن انبساط باز به صورت اتوماتیک با اتصالی که به آّب شهری دارد، این کمبود آب را جبران می کند.

همچنین اگر فشار آب در سیستم بیش از حد زیاد شود میزان آب در حال جریان داخل موتورخانه را در حد ثابت و مشخصی نگه می دارد.

در ادامه منبع انبساط باز را به عنوان یکی از اجزای موتورخانه ساختمان با جزئیات بیشتری بررسی می کنیم.

هنگام راه اندازی موتورخانه و سیستم های گرم کننده مانند شوفاژ، به دلیل بالارفتن درجه حرارت، آب داخل سیستم منبسط شده و حجم آن افزایش می یابد.

تخلیه این ازدیاد حجم در مخزن انبساط صورت می گیرد و بدین طریق از بالا رفتن فشار در سیستم جلوگیری می کند.

همچنین در هنگام سرد شدن آب در سیستم گرمایشی، حجم آب با انقباض همراه می شود.

منبع انبساط با مکانیزم خود، ضمن جبران این کاهش حجم، از بوجود آمدن فشار منفی در سیستم جلوگیری به عمل می آورد.

این منبع در ارتباط با هوای آزاد است که در نتیجه آن، فشار آب درون منبع صفر خواهد بود (فشار داخل آن همیشه برابر فشار جو محل است).

نصب منبع انبساط باز، در خط مکش پمپ موتورخانه و حداقل 2 تا 3 متری بالای مرتفع ترین مصرف کننده حرارتی ساختمان انجام می شود.

منبع انبساط باز از طریق مسیر لوله ارتباطی با دیگ و همچنین توسط شناور موجود در آن، میزان آب موجود در چرخه را کنترل می کند.

به این صورت که در هنگام بروز هرگونه نشتی در چرخه تاسیسات مکانیکی، حجم یا همان ارتفاع سطح آزاد آب موجود در منبع انبساط کاهش پیدا می کند.

در این هنگام منبع انبساط باز با اضافه کردن آب شهری به میزان آب خروجی از چرخه، مقدار آب چرخه را ثابت نگه می دارد.

منبع انبساط بسته

منبع انبساط بسته

نوع دیگری از مخازن می باشد که بر عکس نوع باز در ارتفاع کم و در فاصله کوتاه با دیگ سیستم حرارتی نصب می گردد. علاوه براین، لوله های ورود آب به سیستم حرارتی باید پایین تر از مخزن انبساط قرار گیرند.

منبع انبساط بسته که به آن منبع تحت فشار نیز می گویند، موجب می گردد تا در مصارف کوچک و کم حجم (باز کردن کوتاه مدت یک شیر آب)، کاهش فشار آب باعث نیاز به استارت مکرر پمپ نگردد. همچنین کمک می کند طبقات بالای ساختمان بتوانند آب را با فشار مناسب و یکنواخت دریافت نمایند.

البته می توان این کار را به تنهایی و فقط با پمپ انجام داد، ولی موجب بالا رفتن هزینه برق و کوتاه شدن شدید عمر پمپ می گردد. به دلیل اینکه هر بار که شیر آب باز می شود پمپ شروع به فعالیت می کند، حتی اگر باز کردن شیر آب تنها برای چند لحظه باشد. توجه فرمایید روشن و خاموش شدن مداوم پمپ باعث استهلاک زودرس آن می گردد.

انواع منبع انبساط بسته

1. منبع انبساط بسته قابل تنظیم –بالشتکی (ازتی)

در این منابع بسته با توجه به اینکه دمای آب در شرایط نرمال پایین است و وقتی دمای آب گرم شود در سیرکولاتور سیستم حرارت مرکزی حجم آب افزایش پیدا می کند این موضوع باعث می شود هوا در منبع انبساط جمع شود و از شیر خروج هوای منبع به بیرون هدایت شود.

منابع بالشتکی یا ازتی کارکرد پیچیده‌تری نسبت به منابع دیافراگمی دارند و تجهیزات بیشتری روی آن‌ها وجود دارد. آن‌ها دارای یک مخزن می‌باشند که بخشی از آن را آب و بخش بالای آن گاز ازت وجود دارد. یک کپسول یا مخزن ازت، در کنار این مخزن قرار می‌گیرد و هر چند وقت یکبار باید با گاز ازت، شارژ شود. مخزن آن‌ها دارای تجهیزات کنترلی مانند گیج، شیر برقی و سوئیچ‌های برقی می‌باشد که معمولا در بالای آن نصب می‌شوند. این منابع یک تابلوی کنترلی نیز دارند که تجهیزات به آن تابلو وصل می‌شوند.

منبع انبساط بالشتکی

2. منبع انبساط بسته دیافراگمی یا تیوپی

در حالت کلی مخزن دیافراگمی را برای ایجاد فشار نسبی در لوله های ساختمان و کاهش کارکرد پمپ آب استفاده می شود. تفاوت منبع تیوپی با منبع دیافراگمی در شکل لاستیک داخل آن است. به طوری که در منابع تیوپی یک تیوپ ساده وجود دارد ولی در مخزن دیافراگمی یک دیافراگم لاستیکی کار ایجاد فشار در منبع را انجام می دهد.

منبع انبساط -تیوپی

منبع-انبساط-دیافراگمی-1

1. منابع انبساط بسته دیافراگمی
2. منابع انبساط بسته تیوپی
3. منابع انبساط بسته گالوانیزه

نحوه عملکرد منبع انبساط باز

بعد از بالارفتن دما و افزایش حجم آب داخل موتورخانه سطح آب درون مخزن بالا می آید. به همین دلیل فشار محیط از طریق مخزن به آب داخل مخزن آب به راحتی و تحت این فشار داخل لوله ها به سایر تاسیسات و قسمت های موتورخانه یا سیستم گرمایشی منتقل می شود و در اثر این گردش مناسب طبیعتا فشار مطلوبی حاصل می شود.

پس هر چه مخزن انبساط باز در ارتفاع بیشتری از تجهیزات موتورخانه قرار گرفته باشد، می تواند فشار بیشتری اعمال کند و در نهایت آب با فشار مطلوب در کل سیستم موتورخانه دریافت و توزیع خواهد شد. منبع انبساط باز را در حداقل ارتفاع 2 متر بالاتر از آخرین مبدل حرارتی نصب کنید.

انواع منبع انبساط باز

1. منابع انبساط باز آلومینیومی از پیش ساخته شده
2. منابع انبساط باز از پیش عایق شده
3. منابع انبساط باز گالوانیزه سفارشی
4. منابع انبساط باز پلاستیکی

منابع انبساط باز آلومینیومی موجود در بازار در ظرفیت های محدود و از پیش ساخته شده هستند جنس بدنه آن ها باعث مقاومت بیشتر آنها در برابر پوسیدگی می شود اما معمولاً ضخامت آنها بسیار کم است و در زمان حمل و نصب باید دقت شود تا دچار آسیب و یا تغییر شکل نشوند.

منابع انبساط از پیش عایق شده با جداره داخلی آلومینیوم یا پلاستیک هستند. که با لایه‌ای از فوم یا پشم شیشه عایق و مجدداً با ورق نازک رنگی پوشش و کاور می‌شود.
این منابع شکل ظاهری بسیار زیباتری دارند. نصب آن ها راحتر است.اما قیمت منبع انبساط باز از پیش عایق شده کمی بیشتر از نمونه های ساده است که البته با توجه به تولید شرکتی آنها به صورت انبوه این تفاوت قیمت زیاد نبوده و می توان آن را جزو اولویت‌های خرید قرار داد.

منابع انبساط باز گالوانیزه بر حسب نیاز با ابعاد و اندازه سفارشی ساخته می شوند. از این منابع انبساط بیشتر در موتورخانه های بزرگ که نیاز به منابع انبساط بزرگتری دارند استفاده می شود.
قیمت منبع انبساط باز گالوانیزه بر حسب نوع ورق، ضخامت ورق و ابعاد آن متفاوت است اما در یک دید کلی در ظرفیت مشابه نسبت به مدل های دیگر قیمت بالاتری دارد البته قابل ذکر است طول عمر این منابع نیز به نسبت بالاتر است.

با توجه به افزایش قیمت آلومینیوم و فلز های دیگر استفاده از منابع انبساط باز پلاستیکی رواج بیشتری پیدا کرد است هرچند که پلاستیک ها به طور کلی در اثر گرم شدن در طولانی مدت خشک شده و مستعد شکستگی هستند، اما همچنان در ساختمان ها نصب می شود. قیمت منبع انبساط پلاستیکی تقریبا نصف قیمت انواع گالوانیزه یا دیگر انواع خواهد بود.

برای کاهش نقاط ضعف منابع انبساط باز پلاستیکی می توان آنها عایق کرده و نمونه هایی از جنس پلیمری مقاوم در برابر حرارت را انتخاب و خریداری نمود.

منبع انبساط باز

• آبگرمکن خورشیدی